MENU
Kościół w Krasnem koło Przasnysza.

Dodał: maras° - Data: 2020-07-29 22:51:30 - Odsłon: 848
Lata 1960-1965


Pierwotny drewniany kościół nosił wezwanie św. Jana Chrzciciela. Kiedy powstał i do kiedy służył wiernym, nie wiadomo. Pewne jest natomiast, że kolejny, także drewniany wystawiony został w 1482 r. staraniem Mikołaja Krasińskiego, stolnika ciechanowskiego, i przetrwał niecałe sto lat.

Obecny późnogotycki, murowany (niewątpliwie pierwotnie jednonawowy) kościół z wieżą wtopioną w korpus wzniesiony został w latach 1570-75 z fundacji Franciszka Krasińskiego – podkanclerzego wielkiego koronnego, prepozyta płockiego, biskupa krakowskiego. Zapewne w pierwszej połowie XVII w. przekształcono fasadę w stylu późnorenesansowym. W drugiej połowie XVII w. – jak mówią kroniki – powiększony został o tzw. „trzeci chór” (być może obecne prezbiterium) i ponownie konsekrowany w 1684 r. W latach 1682-1879 kościół obsługiwany był przez kanoników regularnych z Czerwińska.

W 1739 r., w wyniku gruntownej rozbudowy podjętej staraniem starosty przasnyskiego, nowomiejskiego i sztumskiego Błażeja Jana Krasińskiego, wzniesiono „od fundamentów” obecny trójnawowy korpus, przekształcono prezbiterium, za którym dobudowano zakrystię. W 1826 r. w wyniku remontu ukończono szczyty fasady i wieży w formach historyzujących. Ponownie odnawiany był w 1841 r. i remontowany w latach 1870-73 z inicjatywy Ludwika Krasińskiego. Powiększono wówczas i ozdobiono kryptę grobową Krasińskich, wykonano balustradkę w balkoniku na osi fasady, wypełniono rozetą kolistą wnękę ponad wejściem od zachodu, dokonano przekształceń w układzie wyposażenia wnętrza, odnowiono epitafia, sprawiono ambonę i balustrady przed ołtarzem głównym, umeblowano zakrystię i skarbiec.

W czasie I i II wojen światowych kościół doznał niewielkiego uszczerbku. Remonty przeprowadzono w 1957 oraz 1971 r.

Korpus kościoła posiada kształt, jakim cechowała się architektura sakralna baroku. Poprzedzony jest od zachodu nieco węższym przęsłem (pozostałość dawnego kościoła) z wieżą ujętą po bokach w dwa pomieszczenia. Fasada i wieża w zrębie są późnogotyckie z elementami barokowymi i historyzującymi. Fasada z wtopioną prostokątną wieżą, wyodrębnioną w górnej części (do połowy widoczny od wewnątrz wątek gotycki), ujęta jest na narożach skośnymi, jednouskokowymi szkarpami. Boczne jej części zwieńczone są gzymsem. Na osi mieści się portal barokowy z 1740 r., kamienny, profilowany, zwieńczony wygiętym gzymsem wspartym na kroksztynach, pod którym jest tablica z tegoż czasu z napisem dotyczącym fundacji kościoła w latach 1570-75. Nad portalem znajduje się koliste okno z rozetą wprawioną w drugiej połowie XIX w. Po bokach, dołem zlokalizowane są dwa otwory koliste, wyżej – nad nimi – również dwa o wykroju prostokąta przenikającego się z owalem i w trzeciej strefie pary prostokątnych blend, wszystkie w profilowanych obramieniach. Nad bocznymi częściami fasady są schodkowe półszczyty ujmujące wieżę o charakterze gotycko-renesansowym, rozczłonkowane kątowymi sterczynami, między którymi figurują półkoliście zamknięte blendy i wolutowe spływy. Na sterczynach tkwią żelazne chorągiewki z XIX w. z datami i inicjałami Franciszka Krasińskiego 1575 oraz Ludwika Krasińskiego 1878. W środkowej części wieży, nad rozetą jest półkoliście zamknięty porte-fenêtre z balkonikiem z drugiej połowy XVIII w. i żeliwną balustradą z drugiej połowy XIX wieku. Wyżej jest występ w formie półkolistej służki przechodzący ponad wieńczącym gzymsem w cylindryczną wieżyczkę zakończoną latarnią. Po bokach, u podstawy służki ulokowane są dwa półkoliście zamknięte otwory. W elewacjach bocznych wieży widnieją pary analogicznych otworów ujętych pilasterkami i zwieńczonych trójkątnymi szczycikami.

Nad nawą główną i prezbiterium jest dach dwuspadowy o jednej kalenicy. Nad nawami bocznymi mieszczą się dachy pulpitowe kryte dachówką. Na wieży z kolei jest dach siodłowy kryty blachą. Nad prezbiterium stoi wieżyczka z latarnią na sygnaturkę, obita blachą.

Świątynia jest trójnawowa, bazylikowa. Jej korpus jest czteroprzęsłowy o niskich nawach bocznych. Prezbiterium natomiast jest jednoprzęsłowe, zamknięte prosto, równe wysokością i nieznacznie szersze od nawy głównej, o osi nieco odchylonej ku północy. Za prezbiterium znajduje się prostokątna zakrystia ze skarbcem na piętrze, za nią, od wschodu mała kruchta ze schodami. Nawa główna otwarta jest do bocznych niskimi, półkoliście zamkniętymi arkadami filarowymi. Ściany nawy głównej i prezbiterium są rozczłonkowane toskańskimi pilastrami dźwigającymi belkowanie wyłamujące się nad pilastrami. Archiwolty arkad są profilowane, podłucza z parami gurtów spływające na uproszczone pilasterki. Ściany naw bocznych posiadają wnęki zamknięte półkoliście i pilasterki dźwigające uproszczone belkowanie. Wszystkie sklepienia są kolebkowo-krzyżowe na gurtach (jedynie w przyziemiu przęsła wieżowego kolebkowe z lunetami). Okna występują tylko w ścianach tarczowych nawy głównej i prezbiterium – są duże, zamknięte odcinkowo, zwieńczone łukowatymi, profilowanymi gzymsami. Chór muzyczny, murowany po 1739 r., mieści się na trzech półkoliście zamkniętych arkadach filarowych (środkowa szersza), podsklepiony jest ponadto kolebką krzyżową. We wnętrzu widnieje polichromia wykonana w 1747 r. przez Sebastiana Ecksteina z sygnaturą malarza oraz datą namalowanymi na płycie grobowej w scenie Złożenia do grobu. Odnowiona została najpierw w 1883 r. oraz później, w latach 1954-56. Na ścianie wschodniej prezbiterium zobaczyć można wielofiguralną scenę Podwyższenia Krzyża Św. Na bocznych ścianach prezbiterium, w górnej strefie ponad nagrobkami w malowanych, ozdobnie wykrojonych obramieniach ukazane są przedstawienia Ukrzyżowania oraz Złożenia do grobu.

Na bocznych ścianach nawy głównej, ponad arkadowymi przejściami do bocznych naw ukazane są sceny pasyjne. Na ścianie północnej od strony prezbiterium znajdują się kolejno: Przybijanie do krzyża; Spotkanie Chrystusa z Weroniką; Szymon Cyrenejczyk pomagający Chrystusowi dźwigać krzyż; Ogłoszenie wyroku na Chrystusa. Na ścianie południowej w analogicznej kolejności: Podniesienie Chrystusa na krzyżu; Droga na Golgotę i Szymon Cyrenejczyk niosący krzyż; Chrystus pocieszający niewiasty jerozolimskie; Chrystus przed Piłatem umywającym ręce. Na ścianach w nawach bocznych, w płytkich iluzjonistycznych arkadach (rozczłonkowane ściany wkomponowane są w arkady) ujrzeć można sceny pierwotnie stanowiące tło dla ołtarzy. W nawie północnej od wschodu mieszczą się: Matka Boska Szkaplerzna adorowana przez anioły; Zwycięstwo nauki św. Augustyna i potępienie herezji Manicheusza; Siedmioletnia NMP ze św. św. Anną i Joachimem przed odprowadzeniem do szkoły świątynnej; Modlitwa św. Andrzeja przed ukrzyżowaniem. Z kolei w nawie południowej kolejno od wschodu: Matka Boska Różańcowa adorowana przez dwóch opatów (kanoników regularnych) oraz dwóch członków rodziny Krasińskich; Apoteoza św. Błażeja z postacią fałszywej oskarżycielki z niemowlęciem; Opłakiwanie pod krzyżem; Apoteoza św. Wawrzyńca.

Dwa neorenesansowe ołtarze boczne pochodzą z drugiej połowy XIX w. W lewym ołtarzu bocznym wisi nowy obraz Matki Boskiej Częstochowskiej w ramie barokowej z pierwszej połowy XVIII w., rzekomo weneckiej. W prawym umieszczony jest obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z drugiej połowy XVII w., przemalowany w XIX, wywodzący się podobno z kościoła w Czerwińsku, w sukience barokowej z pierwszej połowy XVIII, trybowanej i rytej, z dwoma aniołami podtrzymującymi koronę. Chrzcielnica, późnobarokowa z pierwszej połowy XVIII w., ufundowana została przez Błażeja Jana Krasińskiego, jest puklowana z czerwonego marmuru. Kropielnica zrobiona została z różowego marmuru, posiada herb Ślepowron, wykonano ją w 1881 r., są tu ponadto dwie kropielniczki marmurowe z XVIII-XIX. Prospekt organowy jest późnobarokowy z połowy XVIII w. autorstwa Błażeja Krasińskiego, z herbami Ślepowron (Krasińskich) oraz Oginiec (Ogińskich), z rzeźbami króla Dawida oraz aniołów w zwieńczeniu, z płaskorzeźbionymi motywami instrumentów muzycznych. Rzeźby barokowe przedstawiają: Chrystusa Ukrzyżowanego (z przełomu XVII i XVIII w.); Chrystusa Zmartwychwstałego (z XVIII); dodatkowo są tu fragmenty rzeźb z dawnego ołtarza głównego (głowy aniołów, orły), barokowe z XVIII.

We wnętrzu kościoła znajdują się także 22 tablice epitafijne; płyta nagrobna Teresy z Chodkiewiczów (kasztelanki Wileńskiej) i Jadwigi Teresy Jabłonowskiej (kasztelanki krakowskiej, wojewodzianki ruskiej) – żon Jana Dobrogosta (Bonawentury) Krasińskiego, wojewody płockiego; pomnik nagrobny Adama Krasińskiego (biskupa kamienieckiego). W świątyni mieszczą się również cztery nagrobki: Jana Krasińskiego, podstolego wyszogrodzkiego, stolnika ciechanowskiego (zm. w 1546 r.) i jego żony Katarzyny z Mrokowskich wystawiony przez wnuka Jana Krasińskiego, archidiakona i kantora krakowskiego ok. 1580 r., z czerwonego marmuru w profilowanej ramie kamiennej z drugiej połowy XIX w., wmurowany w ścianę nawy południowej; nagrobek Andrzeja Krasińskiego, sędziego ziemi ciechanowskiej (zm. w 1588 r.) i jego żony Katarzyny Czernickiej wystawiony w 1581 r. z fundacji syna Jana Krasińskiego, archidiakona i kantora krakowskiego, wmurowany w ścianę nawy północnej z piaskowca, piętrowy, z rzeźbionymi na płytach postaciami zmarłych w obramieniu architektonicznym z filarów o głowicach jońskich; zespół nagrobkowo-epitafijny w oprawie architektonicznej na północnej i południowej ścianie prezbiterium, skomponowany zapewne ok. połowy XVIII w. z inicjatywy Błażeja Jana Krasińskiego z części architektonicznych i rzeźbiarskich XVII-wiecznych nagrobków; nagrobek Jana Kazimierza Krasińskiego (zm. w 1669 r.) z rzeźbioną postacią zmarłego w zbroi, z mieczem, hełmem i buławą, w tle wnęki na krzyżu z ulokowaną figurką Chrystusa Ukrzyżowanego z alabastru.

Warto również wspomnieć o wyposażeniu, wśród którego są m.in.: trybowany kielich barokowy z 1686 r.; dwa krzyże ołtarzowe (późnogotycki z XVI i wczesnobarokowy z pierwszej połowy XVII w.); łódka na kadzidło w stylu regencji (pierwsza połowa XVIII w.); 22 lichtarze z XVII i XVIII w. (sześć srebrnych, sześć cynowych i dziesięć drewnianych) i kilkanaście ozdobnych, pięknych ornatów z XVII i XVIII.

Krypta grobowa Krasińskich zlokalizowana jest pod prezbiterium. Powstała w 1877 r. przez powiększenie pierwotnych pomieszczeń grobowych – wówczas przebito wejście do krypty od północy, wyłożono ją marmurami oraz wymurowano trzy przęsła sklepienia kolebkowo-krzyżowego, wspartego na parach pilastrów przyściennych oraz gurtach. Odnowienie sarkofagów miało miejsce w 1905 r. W krypcie znajdują się marmurowe grobowce oraz płyty osłaniające katakumby członków rodu Krasińskich: sarkofag Dominika Radziwiłła; nagrobek Michała Hieronima Krasińskiego (zm. w 1784 r.); nagrobek serc kapitanów pułku polskiego gwardii napoleońskiej Jana Nepomucena Dziewanowskiego (zm. w 1808 r.) i Stanisława Gorayskiego (zm. w 1809 r.) – poległych w wojnach napoleońskich; grobowce Ludwika Krasińskiego oraz wspólny Elizy z Branickich Zygmuntowej i Ludwikowej Krasińskiej.

W murze z XIX w. otaczającym teren przykościelny od frontu mieści się brama z filarkami, na których ustawiono rzeźby piaskowcowe św. św. Jana Chrzciciela oraz Augustyna o charakterze barokowym.

Za

  • /foto/9083/9083344m.jpg
    1939

Aukcje internetowe

Poprzednie: Politechnika Opolska - Wydział Budownictwa i Architektury Strona Główna Następne: Stadion lekkoatletyczny im. Opolskich Olimpijczyków